Het spreekt vanzelf dat goede hoofdbescherming een must is. Draagcomfort van een veiligheidshelm maakt het aantrekkelijker om een bescherming te dragen. Hoofdzakelijk moet de hoofddeksel natuurlijk de juiste bescherming bieden. Aan welke basisveiligheidsregels een helm aan moet voldoen, welke soorten hoofdbescherming er zijn en hoe je hoofdbescherming moet onderhouden, lees je in deze blog.

Basisveiligheidsregels voor hoofdbescherming

Hoofdbescherming is een van de meest gebruikte persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Het beschermt het hoofd van de gebruiker tegen:

• Schade door vallende objecten van boven,
• Het stoten tegen (vaste) gevaarlijke objecten op de werkplek,
• Zijwaartse krachten (wel afhankelijk van het type helm),
• Open vuur, spatten van gesmolten metaal, elektrische schokken en andere hoge temperaturen.

Welk type hoofdbescherming u ook draagt, volg altijd de onderstaande aanbevelingen op als uw het gaat afstellen:

• Het interne harnas dat binnen in de helm kruist, moet het hoofd raken.
• De hoofdband die rond het hoofd loopt, moet strak op het hoofd en bij de achterkant van de nek zitten.
• Bevestig de helm stevig op het hoofd. Tussen het hoofd en de helm mag minimale speling zitten, zo blijft hij in balans.
• De helm moet zo afgesteld worden dat hij zelfs zonder het gebruik van een kinband goed op het hoofd blijft zitten, zonder eraf te vallen.

Het juiste type materiaal dat het meest geschikt is voor de situatie, hangt af van het verwachte gevaar en welk beschermingsmiddel u draagt. Zo kan een zacht schuim bijvoorbeeld kleine schokbelastingen absorberen. Denk aan inslagen van een bal of een ander projectiel. Het zal vervolgens terugkeren naar zijn oorspronkelijke vorm. Grotere schokbelastingen vragen om een helm met niet-elastisch en harder schuim. Dat keert na impact op de helm, niet terug naar zijn oorspronkelijke vorm maar biedt meer bescherming.

Soorten hoofdbescherming

We kunnen hoofdbescherming verdelen in twee types: veiligheidshelmen en stootpetten. Onderstaand bespreken we de verschillende typen bescherming.

Veiligheidshelmen

Veiligheidshelmen of simpelweg helmen, zijn bedoeld om de kracht van inslagen te absorberen. Soms worden ze uitgerust met gehoorbeschermers en/of een vizier. Als er een klap plaatsvindt door bijvoorbeeld stoten of vallende objecten, dan zal de helmschaal en de beschermende vulling de klap absorberen, wat het gedeeltelijk zal beschadigen of vernietigen. Net als elke andere PBM, moeten ook veiligheidshelmen voldoen aan de Europese normen of andere gelijkwaardige nationale normen. Deze normen staan vermeld aan de binnenkant van de helmschaal.

Om het juiste beschermingsmiddel te kiezen, moet u weten welke types en industriële klassen er zijn. Er zijn twee belangrijke soorten veiligheidshelmen:

• Type 1 zijn helmen met een opstaande zijkant, die bedoeld zijn in situaties waar voorwerpen op het hoofd kunnen vallen of waarin iemand het hoofd kan stoten.
• Type 2 zijn helmen zonder een opstaande zijkant, maar met een klep die naar voren loopt. Deze zijn bedoeld in situaties waar de drager stoten of slagen van de zijkant of de bovenkant van het hoofd kan oplopen.

Veiligheidshelmen zijn verdeeld in drie industriële klassen:

• Klasse G (vroeger klasse A) is de 'algemene' helm die elektrische spanning tot 2.200 volt kan weerstaan.
• Klasse E (vroeger klasse B) is de 'elektrische' helm die elektrische spanning tot 20.000 kan weerstaan.
• Klasse C is de 'geleidende' helm, wat betekent dat de helm geen elektrische spanning kan weerstaan.

Vaak kunt u verschillende accessoires op helmen bevestigen om ze nog geschikter te maken voor de verschillende werkomstandigheden. U kunt bijvoorbeeld een bevestigingsriem onder de kin of nek monteren om de helm beter op zijn plek te houden. Ook is het mogelijk om een beugel of kabelklem te monteren zodat u daar een lampje op kunt bevestigen.

Andere voorbeelden van accessoires zijn oog- of gelaatsschermen en brede randen die zonlicht tegenhouden en wat schaduw bieden. Ook nekflappen die het lekken van chemische middelen in de nek voorkomen en extra voering voor koude omstandigheden, behoren tot de mogelijkheden.

Hoewel een accessoire sommige werkzaamheden kan vergemakkelijken, moet u er zeker van zijn dat het de veiligheidseigenschappen van de helm niet vermindert. Ook mag het de balans of het comfort van de helm niet beïnvloeden.

Stootpetten

Stootpetten zijn bedoeld om het hoofd te beschermen tegen het zacht stoten tegen bijvoorbeeld stationaire objecten. Ze bieden niet hetzelfde beschermingsniveau als helmen en mogen daarom ook niet gedragen worden als vervangen daarvoor. Een stootpet heeft de vorm van een plastic schild, dat in een baseball cap past. Ze zijn dus een stuk comfortabeler om te dragen dan een helm. Het is daarom niet vreemd dat veel werknemers de voorkeur geven aan het gebruik van een stootpet, in plaats van een helm.

Industriële stootpetten hebben de volgende voordelen:

• Geen druk dat veroorzaakt wordt door een harnas en/of hoofdband
• Stootpetten zijn lichter dan veiligheidshelmen, dus wordt er minder gewicht uitgeoefend op de nekspieren.
• De ventilatie met een stootpet is beter dan met een helm. Dat is aangenamer dan een helm tijdens fysiek zwaar werk of hoge temperaturen.

Dankzij een plastic inzetstuk kan de pet lage bewegingsenergie absorberen en onttrekken. Heeft u te maken met een hoge impactenergie van vallende objecten, dan kan alleen een veiligheidshelm voldoende bescherming bieden. Houd er rekening mee dat alle persoonlijke beschermingsmiddelen bedoeld zijn om het hoofd te beschermen. Ze bieden geen bescherming voor de nek of de wervelkolom. Werknemers die op hoogte werken, mogen daarom nooit enkel vertrouwen op een veiligheidshelm, ze moeten ook andere PBM dragen die voor die situatie nodig is.

Vorm en markeringen van veiligheidshelmen

Welke producent de helm ook heeft geproduceerd, veiligheidshelmen hebben vaak dezelfde vorm. Ze zien eruit zoals u op de onderstaande afbeelding kunt zien.

In dit voorbeeld ziet u verschillende onderdelen:

1. Helmschaal: het onbuigzame, buitenste deel van de helm
2. Harnas: het binnenste deel van de helm dat bevestigd zit aan de binnenkant van de helmschaal
3. Harnasbevestiging
4. Hoofdband: het omlijnende (aanpasbare) deel dat rond het voorhoofd en de schedel zit. Dit zorgt voor een stabiele positie van de helm op het hoofd.
5. Zweetband: het deel dat zweet opvangt (niet altijd aanwezig)
6. Vizier
7. Kinband: het deel dat om de kin heen zit, om de helm op zijn plaats te houden.

In de helmschaal moeten details vermeld staan over de productiedatum, de maat, de mate van bescherming en welke type de helm is. EN 397 vereist dat er op z’n minst de volgende informatie in een helm moet staan:

1. 1. Productiedatum
2. 2. CE-Markering
3. 3. Maat
4. 4. Materiaal
5. 5. Aanduiding van de norm
6. 6. Producent

Soms heeft een helm extra beschermende eigenschappen. In dat geval heeft de helm vaak een label in de helmschaal met daarop informatie over:

De materialen van veiligheidshelmen kunnen per producent verschillen. Maar er zijn uiteraard altijd standaardmaterialen die we vaak terugzien.

ABS (Acrylonitrile Butadiene Styrene): is een thermoplast en copolymeer. Het is gemaakt door het polymeriseren van styreen en acrylonitril in aanwezigheid van polybutadieen. ABS is slagvast en sterk en is bestand tegen een temperatuurbereik van -40 ° C tot 100 ° C.

HDPE (Hi-Density Polyethylene): HDPE is een kunststof dat is, stug, ondoorzichtig en waterafstotend is. Het heeft een sterkere intermoleculaire kracht dan polyethyleen. Het is bestand tegen hogere temperaturen.
PC (polycarbonaat): een bepaalde groep thermoplastische polymeren. Het heeft een temperatuurbestendigheid, slagvastheid en optische eigenschappen. Hoewel polycarbonaat slagvast is, heeft het een lage krasbestendigheid. PC behoudt zijn eigenschappen over een breed temperatuurbereik (van -40 ° C tot 115 ° C).

PP (Polypropylene): een thermoplastisch polymeer dat doorgaans sterk en flexibel is. Het smeltpunt ligt op ongeveer 160 ° C.

Fiberglass (glasvezel en fenol-geïmpregneerd textiel): Thermoset is gemaakt van extreem fijne glasvezels. Ook wel bekend als vezelversterkt polymeer (FRP) of glasvezelversterkt kunststof (GRP). Het heeft geen specifiek smeltpunt, maar wordt zacht bij 2.000 ° C.

Normen en voorschriften

De Europese richtlijn voor veiligheid en gezondheid op het werk (Norm 89/391 EEG) werd in 1989 aangenomen. Het vormde een belangrijke mijlpaal in de verbetering van veiligheid en gezondheid op het werk. De norm garandeert minimale veiligheids- en gezondheidseisen in de hele Europese Unie. Lidstaten mogen uiteraard zelf strengere maatregelen invoeren of handhaven.

Dit zijn de meest belangrijke normen met betrekking tot hoofdbescherming:

• EN 14052: Veiligheidshelmen met een hoog beschermingsniveau
• EN 397: Veiligheidshelmen
• EN 812: Stootpetten
• EN 50365: Veiligheidshelmen voor gebruik bij laagspanningsinstallaties (1500 V (DC) of 1000 V (AC))
• EN 12492: Helmen voor bergbeklimmers
• EN 443: Brandweerhelmen

De meest belangrijke normen zijn EN 397, EN 812 en EN 14052, deze zullen we hier uitvoerig beschrijven.

EN 397 – Industriële veiligheidshelmen

EN 397 vereist dat veiligheidshelmen de drager moeten beschermen tegen vallende, scherpe en puntige voorwerpen. De maximale overgebrachte kracht mag bij helmen met deze norm niet groter zijn dan 5kN.

Om te testen of de helm aan de norm EN 397 voldoet, wordt de helm geplaatst op een dummyhoofd met dezelfde afmetingen als een gemiddeld mensenhoofd. Vervolgens laat men van een meter hoogte een voorwerp met een massa van 5 kilo op de helm vallen.

De test voor de penetratie-eisen van EN 397 is vergelijkbaar: een voorwerp valt van een bepaalde hoogte op de helm die is bevestigd op een dummyhoofd. Maar in dit geval is het voorwerp een puntige kegel van 3 kilo, die ook losgelaten wordt op een hoogte van 1 meter. In plaats van de overgebrachte kracht te meten, kijkt men of het voorwerp contact heeft gemaakt met het dummyhoofd onder de helm.

Deze test kunnen ze uitvoeren met indicatiemateriaal als plasticine of zacht metaal op het hoofd zelf wat een indruk laat zien. Of ze gebruiken een alarm dat afgaat. Dat gebeurt door een elektrische boodschap die uitgezonden wordt zodra het voorwerp contact maakt met het dummyhoofd.

Veiligheidshelmen kunnen alleen de juiste bescherming bieden als ze op de juiste manier gedragen worden. Dat betekent dat men ook een kinband moet gebruiken. Ook de kinbandbevestiging moet daarom getest worden. In ongespannen positie moet de kinband een minimale breedte hebben van 10 mm en het moet aan de helmschaal of hoofdband gemonteerd zijn.

De riem moet sterk genoeg zijn om de helm op de juiste plaats op het hoofd te houden, maar het mag de drager niet verwonden. Met de test wordt er een kracht uitgeoefend op een dummykaak met een snelheid van 20 N/ min totdat de bevestiging loslaat. EN 397 vereist dat de kracht waarbij dit gebeurt minimaal 150 N en maximaal 250 N bedraagt.

Industriële veiligheidshelmen die voldoen aan de norm DIN EN 397, moeten voldoen aan de volgende veiligheidseisen:

EN 14052 - Industriële helmen met een hoog beschermingsniveau

Helmen die voldoen aan de norm EN 14052, moeten de drager beschermen tegen vallende voorwerpen en zijdelingse botsingen. Ze moeten dus beschermen tegen de daaruit voortvloeiende schade aan hersenen, schedel en nek.

De tests die worden uitgevoerd om de schokabsorptie voor EN 14052 te beoordelen, zijn vergelijkbaar met die van EN 397. Het verschil zit in de hogere bewegingsenergie. Ook worden testen uitgevoerd op de bovenkant, voorkant, achterkant en zijkant van de helm.

Voor de bovenkant wordt er een kracht gebruikt van 100 J (het voorwerp van 5 kilo valt vanaf ongeveer 2,04 meter hoog). De andere kanten krijgen een kracht van 50 J te verduren. Dat is vergelijkbaar met een voorwerp van 5 kilo dat van ongeveer 1,02 meter wordt losgelaten, terwijl het hoofd in een hoek van 15 °, 30 °, 45 ° en 60 ° staat.

Bij de penetratietest wordt het conische voorwerp dat men gebruikt bij de EN-397-tests vervangen door een voorwerp met een platte kop. Deze wordt ook gebruikt bij EN 443-test voor brandweerhelmen. Het voorwerp weegt 1 kilo en wordt losgelaten vanaf 2,5 meter hoogte op de bovenkant en 2 meter op de andere kanten. Ook hier is contact met de slagpin en het hoofd absoluut niet toegestaan.

Dit type helm staat steviger en stabieler op het hoofd, zodat de helm er niet afvalt wanneer er een schok of stoot plaatsvindt. Deze extra stabiliteit komt door de hoofdband, de kinband en de helmschaal die gemaakt is van dikkere of hardere materialen. De helmen zijn wel zwaarder dan de reguliere helmen, dus daarom kunnen ze lastig of minder comfortabel zijn bij bepaalde werkzaamheden.

EN 812 – Industriële stootpetten

Industriële stootpetten zijn bedoeld om bescherming te bieden tegen de gevolgen van het stoten aan harde, stationaire objecten. Het moet bescherming geven in situaties waar oppervlakkige verwondingen veroorzaakt worden. Denk aan lage plafonds of hangende obstakels. Stootpetten worden niet gebruikt bij vallende objecten en bewegende of hangende ladingen.

De test bij EN 812 heeft een lager bewegingsniveau dan de vereiste tests voor EN 397. Er wordt een plat voorwerp van 5 kilo op een stootpet losgelaten van een hoogte van 250 mm. Dat gebeurt met een maximale overgebrachte kracht van 15 kN. Men voert de test uit aan de voorkant en de achterkant van de pet, waarbij het dummyhoofd in een hoek van 30 ° en 60 ° staat.

Ook bij stootpetten wordt een penetratietest ingezet, omdat ze ook een lichte bescherming moeten bieden tegen scherpe en puntige voorwerpen. Denk bijvoorbeeld aan hoeken. Het verschil met de EN 397-test is dat het voorwerp puntig is. Bovendien is de test gebaseerd op het feit of het voorwerp in aanraking komt met het hoofd.

EN 50365: Veiligheidshelmen voor gebruik bij laagspanningsinstallaties (1500 V (DC) or 1000 V (AC))

Deze veiligheidshelmen worden gebruikt in omgevingen met een elektrische lading (tot 1000 V AC of 1500 V DC). De norm overtreft de vereisten van optionele elektrische weerstandtests volgens EN 397 en EN 812.

De testmethode is vergelijkbaar: de helmschaal is gevuld met water en wordt vervolgens in een tank (met water) geplaatst. Daarna plaatst men elektroden in het water aan de binnen- en buitenkant van de helmschaal. Vervolgens past men een elektrische potentiaal van 5000 V of 10.000 V toe. In de bestandheidstest mag de toepassing niet groter zijn dan 3,5 mA.

Verplichte eigenschappen:

• Alle helmen moeten ook voldoen aan de eisen volgens norm EN 397.
• De helm moet bestand zijn tegen wisselspanning tot 1000 V (AV) of een spanning tot 1500 V (DC).
• Isolerende helmen mogen geen geleidende onderdelen bevatten.
• Indien er ventilerende onderdelen aanwezig zijn, mogen ze geen ongewenst contact toestaan met onderdelen die onder stroom staan.

Onderhoud en vervanging van hoofdbescherming

Een veel gemaakte fout is de gedachte dat zowel stootpetten als veiligheidshelmen het eeuwige leven hebben. Wanneer u ze gebruikt, zijn ze ongeveer 2 jaar ‘houdbaar’. Heeft een stootpet of helm een klap of stoot geïncasseerd, dan moet u nieuwe bescherming gebruiken. Ook als er geen zichtbare schade is.

Als u persoonlijke beschermingsmiddelen op de juiste manier bewaart, dan hebben ze een levensduur van vijf jaar. Controleer altijd de productiedatum (die de producent in de helmschaal vermeldt) voordat u hoofdbescherming gebruikt.

Een veiligheidshelm gaat het langst mee als u deze in de originele verpakking bewaart en niet blootstelt aan direct zonlicht en hitte. Over het algemeen plaatst de fabrikant de vervaldatum op de hoofdbescherming. Verwar dit niet met de productiedatum, dat is een verplichte vereiste van EN 397.

Voordat u een helm echt gaat gebruiken op de werkplaats, let er dan op dat hij goed afgesteld staat. U kunt dit eenvoudig zelf afstellen met de hoofdband en de kinband (mits aanwezig). De vorm en constructie van de helm mag u niet zelf aanpassen.

Daarnaast is het belangrijk dat u kijkt of er eventuele schade of andere signalen zijn die erop wijzen dat de hoofdbescherming niet meer het beschermingsniveau biedt. Is de helm vervaagt, krijtachtig of lijkt het broos, dan moet u hem direct vervangen. Hoofdbescherming dat is ingedeukt, ingesneden, diep geschaafd of ernstige impact heeft moeten doorstaan, moet u ook direct vervangen.

Wij raden aan om veiligheidshelmen regelmatig te reinigen. Normaal gesproken volstaat een normale reiniging met warm water en zeep. Gebruik geen oplosmiddelen, zeer heet water of agressieve schuurmiddelen. Het is voornamelijk belangrijk dat u de helm reinigt en desinfecteert als de drager buitensporig zweet of als meerdere mensen de helm dragen.

Heeft u vragen over onze producten?
Bezoek een ERIKS vestiging bij u in de buurt of neem contact op met onze productspecialisten voor persoonlijk advies en productkennis.

Vind een servicecenter | Bel onze klantenservice | Stuur ons een e-mail