In this article

Oliekeerringen: een handleiding

Oliekeerringen komen terug in uiteenlopende toepassingen, in vrijwel elke industriële sector denkbaar. Een zorgvuldige selectie van de juiste oliekeerring is van groot belang om de toepassing waar de oliekeerring in is verwerkt efficiënt te laten draaien en om te voorkomen dat er lekkage of andere schade optreedt. In deze blog vertellen we meer over de factoren waar op te letten tijdens het selecteren van de oliekeerring die het beste op jouw toepassing aansluit. 

Wat is een oliekeerring?

In de groep van dynamische afdichtingen, heb je o.a. radiale asafdichtingen die radiaal afdichten op een roterende as. Deze afdichtingen worden in de volksmond veelal oliekeerring genoemd en zullen we voor het gemak in dit artikel ook zo blijven noemen.  

In de meeste gevallen hebben deze oliekeerringen het doel om smeerolie of vet af te dichten en in de toepassing te houden, zodat de bewegende delen zoals lagers goed van smeervloeistof voorzien blijven.  Maar dergelijke dichtingen worden ook gebruikt voor het afdichten van andere vloeistoffen, gassen, poeders of meer vastere stoffen zoals granulaten. 

De oliekeerring bestaat uit: 

    • Mantel, body van metaal of voorzien van een rubber laagje 
    • Afdichtingslip van rubber of PTFE  
    • Veer van verschillende materialen (afhankelijk van het type) 

    Door de speciale vorm van de lip en de verschillende krachten die ontstaan tijdens het roteren, zal de oliekeerring functioneren als afdichting. Met de vele variatiemogelijkheden in uitvoering en materialen zijn er talloze soorten oliekeerringen beschikbaar. Voor verschillende toepassingen, zoals pompen, tandwielkasten, wielen, en vele andere roterende toepassingen waarbij er vloeistoffen afgedicht moeten worden. En dit in allerlei sectoren zoals chemie, general industrie, windturbines, automotive, voeding,… Oliekeerringen worden in vrijwel elke sector toegepast. 

    Selecteren van de juiste oliekeerring

    Waar moet je op letten tijdens het selecteren van de juiste oliekeerring? Voor elke toepassing heb je verschillende type oliekeerringen en diverse soorten materialen beschikbaar. Ook is het selecteren van de juiste maat van de oliekeerring bepalend voor een optimale werking. Het selecteren van de juiste oliekeerring vereist dan ook voldoende kennis van de toepassing waarin de oliekeerring wordt gebruikt.   

    Oliekeerring type of vorm

    DIN 3760 en ISO 6194 zijn de normeringen waaraan de meeste standaard oliekeerringen voldoen. Op basis van deze vereisten zijn er verschillende standaard type oliekeerringen beschikbaar.  

    De meest voorkomende oliekeerringen zijn de ERIKS types R, RST, M en MST. Deze komen respectievelijk overeen met de types A, AS, B en BS volgens DIN 3760/ISO 6194.  

    DIN    

    Norm 3760/3761

    ERIKS

    DIN    

    A

    Norm 3760/3761

    Met rubberen behuizing

    ERIKS

    R

    DIN    

    AS

    Norm 3760/3761

    Als type A met stoflip

    ERIKS

    RS

    DIN    

    B

    Norm 3760/3761

    Ontwerp met metalen behuizing

    ERIKS

    M

    DIN    

    BS

    Norm 3760/3761

    Als type B met stoflip

    ERIKS

    MS

    DIN    

    C

    Norm 3760/3761

    Met dubbele metalen behuizing

    ERIKS

    GV

    DIN    

    CS

    Norm 3760/3761

    Als type C met stoflip

    ERIKS

    GVST

    Allen zijn voorzien van een veer om de afdichtlip een voorspanning te geven. Deze types zijn allen voor drukloze toepassingen of lage druk toepassingen tot 0.5bar. Bij diameters boven 500mm wordt dat zelfs max. 0.1bar.  Voor hogere drukken zijn meer speciale types of PTFE lipseals mogelijk.  

    ERIKS type M (type B volgens DIN norm) kenmerkt zich door de enkelvoudige metalen behuizing en rubber afdichtlip. Vanwege de metalen behuizing moeten ze worden ingebouwd in een goed afgewerkte groef, zonder beschadigingen. Oliekeerringen met metalen behuizingen zijn veelal goedkoper bij grote hoeveelheden en zijn daarom regelmatig te vinden als origineel type in een machine.  Maar als je een oliekeerring moet vervangen, dan zijn types met rubberen buitenkant (type R of RST) makkelijker te monteren. Type MST is een veelvoorkomende variant op type M, met het verschil dat de MST oliekeerring voorzien is van een stoflip die stof en vuil weghoudt van de dichtingslip, voor een langere levensduur in stoffige omgevingen.  

    ERIKS type GV (type C volgens DIN) komt overeen met type M, maar heeft een dubbele metalen behuizing waardoor hij steviger is. Wat nuttig kan zijn bij grotere diameters, in bijvoorbeeld zwaardere toepassingen. Dit type heeft ook een variant met een stoflip, de GVST (type CS volgens DIN). 

    ERIKS type R (type A volgens de DIN standaard) is qua vorm identiek aan type M, maar heeft  een rubber buitenmantel met een metalen versteviging aan de binnenkant. Het rubber geeft een goede afdichting in de behuizing, zelfs wanneer de behuizing niet in optimale conditie is, bijvoorbeeld vanwege kleine beschadigingen. De RST is de uitvoering met stoflip. Deze types worden veel gekozen ter vervanging van een type met metalen buitenmantel omdat deze makkelijker te monteren zijn en lichte beschadigingen (bijvoorbeeld krassen) in de groef kunnen opvangen. 

    Daarnaast heeft ERIKS ook type GR en GRST. Deze zijn zo goed als identiek aan type R en RST, met het belangrijke verschil dat de metalen binnenring ook volledig door rubber ommanteld is. Standaard heeft ERIKS deze uitgevoerd in FKM rubber, waardoor deze ideaal zijn voor gebruik in zure omgevingen. 

    Hieronder een overzicht van verschillende standaard types oliekeerringen en hun belangrijkste kenmerken. 

    Naast deze genormaliseerde types, zijn er ook : 

    • Rubber oliekeerringen met rubber-weefsel mantel 
       

    Deze zijn te vergelijken met type R en RST, maar de mantel heeft geen metalen verstevigingsring. Ter compensatie wordt de buitenkant dan niet gewoon in rubber gemaakt, maar in een hard en stevig rubber-weefsel. Het voordeel van deze types is dat ze in split-uitvoering te maken zijn.  Deze types worden zo goed als altijd op vraag geproduceerd en dit is mogelijk in NBR of FKM. 

    • PTFE Lipseals

    Deze types hebben een metalen mantel, en een lip van een PTFE materiaal. Ze zijn geschikt voor een breed temperatuurbereik van -90c tot +260c. Deze lipseals zijn ook inzetbaar voor hogere drukken tot 10 bar (speciale types tot 25 bar) en rotatiesnelheden tot 40-45 m/s.   Bepaalde PTFE types zijn geschikt voor gebruik in voeding en farmaceutische toepassingen. Belangrijk is wel dat voor PTFE lipseals een hardere en gladdere asafwerking nodig is.

    • Casette Seals 
       

    Cassette afdichtingen zijn geoptimaliseerd voor een uitstekende retentie van vet of olie met ook nog een maximale bescherming tegen vloeibare of vaste verontreinigingen. Deze afdichting is voorzien van een eigen loopbus waarop vaak een meerlippige afdichting op zal afdichten.  

    Deze cassette afdichtingen worden veel gebruikt in wieleindtoepassingen zoals de voor- en achteras van bijvoorbeeld landbouwmachines of Off-highway vrachtwagens 

     
    • Oliekeerring voor hogere druk 
       

    Bij de RST-D  is de afdichtlip robuuster gemaakt , voor drukken tot 10bar bij iets lagere rotatiesnelheden. 

    GVP stevig design voor grotere diameters, met rotatiesnelheden tot 15m/s en druk van 3-4 bar 

    Oliekeerring materiaal

    Mantel

    • Metaal 

    Bij oliekeerringen met metalen mantel is het gebruikte metaal meestal koolstofstaal. Op aanvraag, en afhankelijk van aantallen, is een andere staalsoort (bijvoorbeeld roestvrij staal) mogelijk.  

    • Rubber of rubberweefsel 

    De mantel van oliekeerringen met een rubber of rubberweefsel mantel is van dezelfde rubberkwaliteit als de afdichtlip.   Rubberweefsel is een combinatie van rubber die verstevigd is met een weefsel.  

    Veer

    De veer wordt standaard in koolstofstaal uitgevoerd.  Voor onze oliekeerringen GR en GRST gemaakt uit FKM rubber, worden RVS veren gemonteerd.  In uitzonderlijke gevallen wordt zelfs een o-ring gebruikt als verend element.  Standaard PTFE lipseals  hebben geen veer. 

    Afdichtlip

    De afdichtlip is altijd uitgevoerd in een rubber of kunststof materiaal. Bij de oliekeerringen met rubber mantel (R, RST, GR, GRST) is het rubberkwaliteit van de afdichtlip gelijk aan de rubberkwaliteit van de mantel.  

    Het materiaal van de afdichtlip kies je op basis van de af te dichten vloeistof in combinatie met de rotatiesnelheid.  Een NBR afdichtlip kan oppervlaktesnelheden tot 10-12m/s aan voor grotere assen. Een FKM lip kan tot 35-38 m/s aan voor grotere assen.

    Nitril-Butadieen-Rubber (NBR, nitril) 

    NBR, ook bekend als nitrilrubber of nitril, is het meest gekozen materiaal voor een oliekeerring vanwege de goede bestendigheid tegen vele oliën en vetten, zoals minerale smeer- en hydraulische oliën. Synthetische oliën en vetten (bijvoorbeeld op basis van glycol) kunnen, afhankelijk van hun samenstelling, slecht zijn voor NBR rubber materialen. Afhankelijk van de hoeveelheid glycol, kan een PTFE lipseal dan de beste keuze zijn. NBR kan ook niet gebruikt worden wanneer het in aanraking komt met zuren en oplosmiddelen. Het rubber is geschikt voor olie en vet temperaturen van -35˚C tot 100˚C.  

    De meeste ERIKS oliekeerringen, zoals type M, MST, R en RST, zijn standaard uitgevoerd in NBR. 

    Fluor-Polymeer-Rubber (FKM, Viton™) 

    FKM of FPM, met als bekendste merknaam Viton™, is bestand tegen hogere vloeistoftemperaturen (tot 180 ˚C). FKM is ook heel goed chemisch bestand  tegen sterke zuren en basen, en ook tegen synthetische oliën en vetten. Maar ook olie en vet op basis van glycol kunnen voor FKM slecht zijn.  

    Vanwege de hogere temperatuurbestendigheid van FKM, wordt dit materiaal ook gekozen bij hogere toerentallen, waardoor de temperatuur bij de dichtingslip flink oploopt.  De keuze voor een FKM zal in de meeste gevallen een langere levensduur geven in vergelijking met een NBR. De hogere prijs van een FKM t.o.v. NBR is dan te verwaarlozen als je deze minder vaak moet vervangen. De lage temperatuurbestendigheid van de standaard FKM is beperkt, namelijk -15 ˚C.  

    Poly-Tetra-Fluor-Ethyleen (PTFE, Teflon®) 

    PTFE, het meeste bekend van de merknaam Teflon®, is een materiaal dat minder vaak voorkomt, maar specifiek wordt toegepast voor roterende afdichtingen in de chemische-, food- en farmaceutische industrie. Het kenmerkt zich door hele lage wrijvingsweerstand en de beste chemische bestendigheid. Ook is het bestand tegen een heel breed temperatuurbereik in deze types afdichting, van -80 ˚C tot 200˚C.  Oliekeerringen met PTFE lip vragen een hardere en fijnere afwerking van as. Dit kan ook opgelost worden met behulp van bijvoorbeeld een asbus. 

    EPDM

    Oliekeerringen van EPDM komen minder vaak voor, gebruikt voor toepassingen met solventen, heet water en stoom. EPDM is goed bestand tegen lage temperaturen tot -50°C en UV-straling. Sommige EPDM varianten zijn ook geschikt voor hogere temperaturen tot +150°C. EPDM oliekeerringen zijn meestal beschikbaar op aanvraag. 

    VMQ (silicone)

    Een oliekeerring van VMQ, ook gekend als silicone, is minder gebruikelijk. VMQ heeft namelijk een lage mechanische sterkte en is daarenboven niet slijtvast. Het is daardoor minder geschikt voor dynamische toepassingen, maar het is wel goed bestand tegen vrij lage en hoge temperaturen, variërend van -60°C tot 200°C. Ook zijn vele VMQ types geschikt voor contact met voeding of farmaceutische producten. VMQ kan daarom dus wel overwogen worden. VMQ oliekeerringen zijn meestal op aanvraag. 

    Soort rubber

    Materiaalcode ISO 1629

    Hittebestendigheid

    Soort rubber

    Nitril 
    Hoge slijtvastheid, goede loopeigenschappen voor algemeen gebruik

    Materiaalcode ISO 1629

    NBR

    Hittebestendigheid

    -35 °C tot + 100 °C

    Soort rubber

    Polyacrylaat 
    Betere hitte-, olie- en chemische bestendigheid dan NBR 
    Wordt aanbevolen voor gebruik in olie met dragende additieven, zoals EP-tandwielolie

    Materiaalcode ISO 1629

    ACM

    Hittebestendigheid

    -20 °C tot + 130 °C

    Soort rubber

    Viton® 
    Hoge chemische weerstand 
    Bestand tegen hoge temperaturen

    Materiaalcode ISO 1629

    FPM

    Hittebestendigheid

    -15 °C tot + 180 °C

    Soort rubber

    Silicone 
    Toepasbaar binnen een groot temperatuurgebied 
    Wordt vooral gebruikt bij lage temperaturen 
    Zeer gevoelig voor mechanische beschadigingen tijdens montage

    Materiaalcode ISO 1629

    MVQ

    Hittebestendigheid

    -50 °C tot + 150 °C

    Soort rubber

    Leer 
    Aanbevolen voor schurende toepassingen 
    Goed loopeigenschappen dankzij de geïmpregneerde afdichtingslip 
    Kan worden gebruikt op assen met een oppervlakteruwheid buiten het bereik van rubberen afdichtingen 
    Niet geschikt voor water

    Materiaalcode ISO 1629

    PTFE

    Hittebestendigheid

    -80 °C tot + 200 °C

    Soort rubber

    Leather 
    Recommended for abrasive applications 
    Good running properties, due to the impregnated seal lip 
    Can be used on shafts which have a surface roughness outside the range for rubber seals 
    Not suitable for water

    Materiaalcode ISO 1629

    -

    Hittebestendigheid

    -40 °C tot + 90 °C

    Oliekeerring maat

    Oliekeerringen komen voor in diverse maten, voor assen van enkele millimeters tot enkele meters. Als je de asdiameter, de groefdiameter (diameter behuizing) en de groefbreedte hebt, is het vervolgens eenvoudig om de bijpassende oliekeerring te selecteren. Op een oliekeerring of in de productomschrijving zie je meestal de drie afmetingen vermeld, bijvoorbeeld 6x15x4. Deze verwijzen naar de afmetingen van de hardware waarvoor de oliekeerring ontwikkeld is. In dit voorbeeld zal deze oliekeerring dus inzetbaar zijn : 6mm asdiameter x 15mm groefdiameter x 4mm minimale groefbreedte. 

    Beschikbaarheid

     

    Oliekeerring montage

    Heb je de juiste oliekeerring gevonden voor jouw toepassing? Een volgende stap is een foutloze montage, zodat de oliekeerring geplaatst wordt zonder beschadigd te raken.  

     

    Montage voorbereiding

    Voordat je de oliekeerring gaat monteren is het essentieel dat de oliekeerring, de as en de boring niet beschadigd en schoon zijn. De oppervlakken waar de oliekeerring mee in contact komt, mogen geen scherpe punten of bramen bevatten. De afdichtingslip is kwetsbaar, waardoor elke minimale beschadiging een lekkage kan veroorzaken.  Ook is het belangrijk dat de as en boring de juiste afwerking hebben. 

    Bereid de as voor en voorkom beschadiging

    Voor een succesvolle montage is een onbeschadigde as belangrijk. Enerzijds voor het goed functioneren van de oliekeerring. Anderzijds voor het niet beschadigen van de oliekeerring tijdens montage. Daarnaast is het insmeren van de as, de afdichtingslip en de boring met voldoende vet van groot belang. Daarmee glijdt de oliekeerring makkelijker over de as en voorkomt het drooglopen na de eerste rotatie. Daarnaast kan de oliekeerring, bij het schuiven over de as, in aanraking komen met de spiebaan, schroefdraad of andere groeven. Door de as op de plek van deze onregelmatigheden te voorzien van tape of te bedekken met in olie gedrenkt papier, kan de oliekeerring zonder beschadiging aan de afdichtlip gemonteerd worden. 

    De juiste hardheid en ruwheid van as en behuizing zijn ook belangrijke factoren. Voor een rubberafdichtlip is een ashardheid van HRc 45 aanbevolen, met ruwheid Ra 0.4-0.8.  Voor een PTFE lip is een hogere ashardheid van HRc 60 aanbevolen en as ruwheid van Ra 0.1-0.4.

    Plaatsing van de oliekeerring

    Wanneer je begint met de daadwerkelijke plaatsing zorg er dan voor dat de oliekeerring altijd in de juiste richting staat. De oliekeerring moet met zijn veer naar de kant van het af te dichten medium geplaatst worden. De oliekeerring moet vervolgens in de boring geperst worden, een klempassing is nodig (H8 in de groef is aanbevolen). Gebruik daarvoor de juiste tools, zoals een slagbussenset, om ervoor te zorgen dat de kracht bij het inpersen gelijkmatig gebeurt. De oliekeerring mag daarbij nooit met teveel kracht in de boring geslagen worden, dus niet forceren.  

    Voor meer informatie en handige installatietips, zie ook hier.

     

    Auteur

    Stijn de Cnop

    Stijn de Cnop

    Product Manager of Sealing & Polymer Technology

    Stijn de Cnop

    Author: Stijn de Cnop

    Product Manager of Sealing & Polymer Technology

    Meld je aan voor onze nieuwsbrief:

    Voor het laatste nieuws en updates uit de industrie.

    Wij helpen u graag verder

    Heeft u vragen?

    Bel ons algemene nummer:
    T +31 88 855 85 58

    Webshop

    Direct een product bestellen? Dat kan eenvoudig in onze webshop.

    Know+How Hub

    Blijf altijd op de hoogte met onze laatste blogs, nieuws en cases.